کد خبر: ۱۹۵۱
تاریخ انتشار: 26 دی - 1394 13:21
آیین بوگومیل ها؛
بوگومیل ها از ابتدای پیداش این آئین شاهد رنج های بسیاری بودند. از قرن دهم میلادی به بعد مقامات کاتولیک و اردتدوکس با تمام توام و وسایل کوشیدند تا بالکان را منطقه نفوذ خود کنند ولی پس از چند قرن تلاش هیچ یک از دو کلیسا (کاتولیک و ارتدوکس) چندان مورد پسند مردم این نواحی واقع نشدند.


بوگومیل (Bogomil)  نام آئینی است که در سده دهم میلادی در منطقه بالکان ظهور کرد. بوگومیل ها فرقه ای جدا شده از مسیحیان کاتولیک و اردتدوکس بودند که در طول قرن ها تحت سلطه کلیسای رم و بیزانس قرار داشتند. این آئین مرام و سلوکی ویژه داشت و با ورود مسلمانان به بالکان، این فرقه برای نجات خود به سرعت و داوطلبانه اسلام را پذیرا شدند. در قسمت نخست از این مقاله با تاریخ بوگومیل ها و اعتقادات آنان آشنا شدیم و در این قسمت به خشونت کلیسا علیه این آئین و پذیرش اسلام توسط بوگومیل ها خواهیم پرداخت.

خشونت علیه بوگومیل ها
بوگومیل ها از ابتدای پیداش این آئین شاهد رنج های بسیاری بودند. از قرن دهم میلادی به بعد مقامات کاتولیک و اردتدوکس با تمام توام و وسایل کوشیدند تا بالکان را منطقه نفوذ خود کنند ولی پس از چند قرن تلاش هیچ یک از دو کلیسا (کاتولیک و ارتدوکس) چندان مورد پسند مردم این نواحی واقع نشدند، این در حالی بود که مذهب بوگومیل به سرعت در حال گسترش بود.
گسترش سریع آئین بوگومیل در بالکان باعث شد که در حوالی سال ۱۱۰۰ میلادی به دستور حکومت بیزانس، رهبران این فرقه دستگیر و به اتهام کفر و الحاد محاکمه شوند و رهبر بوگومیل های قسطنطنیه، به نام باسیل نیز سوزانده شود اما از اواخر قرن ۱۲ آئین بوگومیل در  بالکان رسوخ عمیق تری یافت و دیری نپائید که طرفداران بیشتری پیدا کرد.

نگاه منفی کلیسای شرق و غرب به بوگومیل ها باعث شد که آنان همواره تحت آزار و شکنجه باشند. پاپ رم بارها آنان را مرتد خواند و علیه ایشان جنگ دینی اعلام کرد. به عنوان نمونه پاپ در سال ۱۲۳۴ میلادی رسماً علیه بوگومیل های بوسنی اعلام جنگ صلیبی کرد؛ جنگ در ۱۲۳۵ آغاز شد و سه سال بطول انجامید ولی با مقاومت مردم بوسنی مواجه و کاتولیک ها فقط به غارت و کشتار مردم پرداختند اما اعتقادات آئین بوگومیل همچنان در بالکان ادامه یافت.

به عنوان نمونه ای دیگر پاپ جان بیست و دوم در سال ۱۳۲۵ میلادی  نامه ای برای پادشاه بوسنی بمنظور سرکوب این فرقه به شرح ذیل ارسال کرد:
فرزند عزیزم و بزرگوارم استفان، شاهزاده بوسنی؛ از آنجا که می دانم شما فرزند وفادار کلیسا و مسیحت هستید، به شما مأموریت می دهم که تمام اهل بدعت – بوگومیل ها- را در سرزمین تحت حکومت خود نابود نمائید و کلیه مساعدت های لازم برای تجسس و کشف خائنین را مبذول نمائید؛ زیرا قشرهای عظیم اهل بدعت از سرزمین های مختلف در بوسنی به این امید گرد آمده اند که در آنجا با امنیت، بذر خطاهای خود را کشت کنند. سخنان آنان مانند سرطان به جان نفوذ می کند. آنها در ظاهر تواضع دارند ولی در پنهان گرگ هایی در ظاهر گوسفند هستند تا مسیحیان را اغفال کنند و … »

در سال ۱۴۵۹ میلادی بوگومیل ها تحت فشار بیشتری قرار گرفتند، پاپ برای مقابله با آنان از توماس پادشاه وقت بوسنی خواست بوگومیل ها را از بوسنی اخراج کند. از این رو توماس سران بوگومیل را فراخواند وآنها در برابر دو انتخاب قرار داد؛ یا به مذهب کاتولیک بپیوندند و یا خاک بوسنی را سریع ترک کنند. از آن پس فشار و شکنجه بر بوگومیل های بوسنی افزایش یافت تا آنجا که بیش از ۴۰ هزار تن از ایشان از بوسنی گریختند و به کشورهای  همسایه پناه بردند و عده زیادی نیز دستگیر و به عنوان اسیر و برده به رم فرستاده شدند.

در مجموع فشارهای کلیسا بر بوگومیل ها سود چندانی نداشت و تنها تعداد اندکی از ایشان به مذهب کاتولیک روی خوش نشان دادند. از این رو پاپ روش خود را تغییر داد و تلاش کرد از راه های مسالمت آمیز طرفداران آئین بوگومیل را به مذهب کاتولیک ترغیب نماید. بنابراین در سال ۱۴۶۱ میلادی میسیونرهای مسیحی با هدف تغییر آئین بوگومیل ها عازم بالکان و به ویژه بوسنی شدند، اما دیگر فرصت چندانی برای کلیسای رم وجود نداشت زیرا یکسال بعد، ترک ها با ارتشی قوی به فرماندهی سلطان محمد فاتح عازم بالکان شدند و در سال ۱۴۶۳ بوسنی که مرکز اصلی تجمع بوگومیل ها بود، تسلیم ارتش مسلمانان گردید.

بوگومیل ها و پذیرش اسلام
ترک های عثمانی در قرن چهاردهم میلادی با فتح مقدونیه و صربستان در همسایگی بوگومیل های بوسنی قرار گرفتند. دولت عثمانی با سیاست های عاقلانه توانست نظر بوگومیل ها را به سوی جلب کند، بطوریکه استفان توماشویچ فرمانروای وقت بوسنی جرائت مقابله با عثمانی را از دست داد زیرا می دید که بیشتر سپاهیان او بوگومیل هستند و به ترکان علاقه بسیاری دارند.
وضعیت ناهنجار زندگی بوگومیل ها تحت سلطه کلیسای رم و و بیزانس از یک سو و سادگی و عقلایی بودن تعالیم دین اسلام و نزدیکی برخی اعتقادات مذهبی از سوی دیگر، موجب شد تا آنان برای نجات خود از فشار حاکمان و کلیسا، سلطه ترک های عثمانی را قبول و در قالب گروه های بزرگ بصورت داوطلبانه اسلام را بپذیرند.

بوگومیل ها تا مدت ها پس از پذیرش دین اسلام مراسمات سنتی خود را فراموش نکردند و مشهور است که پوتورها (بوگومیل های که مذهب اسلام را پذیرفتند) علاوه بر قرآن، کتاب عهد جدید را نیز به زبان صربی – کرواتی می خوانند ولی حاکمان مسلمان با تساهل با آنان برخورد می کردند تا سرانجام تمامی بوگومیل های منطقه بالکان اسلام را پذیرا شدند. پروفسور نورمن استیون استاد تاریخ در دانشگاه آکسفورد؛ در این خصوص می گوید: «‌عثمانی ها با مسیحیانی که در بالکان می زیستند از در مسالمت برآمدند و به این ترتیب و تحت شرایط کاملاً‌ آزاد،‌ کلیسای ارتدوکس نفوذ یافت اما بخش وسیعی از مردم بویژه آنان که فرهنگ بوگومیل (‌خدا دوستی ) داشتند، ‌اسلام را خیلی سریع پذیرا گشتند.»

گفته می شود امروزه تعداد بسیار انگشت شماری از بوگومیل ها بصورت بسیار محدود در برخی روستاهای بوسنی، کرواسی و بلغارستان زندگی می کنند ولی هیچ یک از آمارهای رسمی این ادعا را تائید نکرده است. در پایان باید گفت عده ای از بزرگترین سرداران و سلحشوران و رجال سیاسی عثمانی و همچنین عده ای از شعرا و نویسندگان مشهور ترکی و عربی در بالکان  از میان  بوگومیل ها که بتدریج از قرن پانزدهم میلادی، اسلام را پذیرفتند، برخاسته اند.

 

وحید پرست تاش/ دانشجوی دکتری روابط بین الملل

شفقنا

ارسال به دوستان
نسخه چاپی
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار