از خاک تا خاکسار

به گزارش فرقه نیوز ؛فرقه صوفیه خاکسار یکی از فرق قدیمی تصوف به حساب می آید به نحوی که طبق ادعای بزرگان این فرقه مادر سلاسل صوفیه ایران محسوب می شود[1] اعضای این فرقه با کلاه نمدی، کشکول و تبرزین شناخته می شوند و با همین ویژگی می توان فقرای فرقه خاکسار را از فقرای فرقه های دیگر سلاسل تصوف جدا کرد.

احتمالات فراوانی از سوی محققین و پژوهشگران عرصه تصوف در شکل گیری فرقه صوفیه خاکسار وجود دارد که در اینجا به سه نمونه از آن اشاره خواهیم کرد:

1-پیوستگی و نزدیک بودن خاکسار و اهل حق نشان از ارتباط عمیق و نزدیک این دو مسلک دارد و این موضوع باعث شده گروهی احتمال دهند خاکسار شعبه ای از اهل حق است[2]

2-گروهی دیگر سلسله خاکسار را ادامه قلندریه می دانند[3]

3-برخی بر این باورند که موسس خاکسار پدر شاه عباس صفوی بوده است[4]

فرقه صوفیه خاکسار با توجه به مدعیان متعدد درون فرقه ای خود به شاخه های زیادی تقسیم می شود. تعداد زیادی از این شاخه ها امروزه به صورت مخفی در شهرهای ایران در حال فعالیت هستند به نحوی که بزرگان شاخص خاکسار از وجود آن اطلاعی ندارند.

عمده شاخه های معروف این فرقه چهار گروه هستند:خاکسار جلالی،دوده معصوم علیشاهی،دوده نورایی و دوده عجم

فرقه صوفیه خاکسار همانند فرق مختلف تصوف دارای مراتب درون فرقه است و این مراتب به عنوان مراتب سلوکی این فرقه به حساب می آید که برای نمونه به مواردی از آن اشاره خواهیم کرد:

لسان، پیاله، کسوت، گل سپردن، جوز سپردن، لنگ ارشاد و عشق الله[5]

لازم به ذکر است با توجه به گستردگی شاخه های صوفیه خاکسار، بعضی از بزرگان و مدعیان قطبیت این فرقه مواردی دیگر به این مراحل به اصطلاح سلوکی اضافه و یا کم کرده اند ولی آنچه مورد اجماع بزرگان دین قرار گرفته این است که تمامی این مراحل همچون بسیاری از کارهای صوفیان عارف نما ریشه و بنای اسلامی ندارد و از ابداعات متصوفه برای فریب عوام و تشنگان رسیدن به معرفت و حقیقت است.

 فرقه صوفیه خاکسار بر خلاف فرقه سیاسی صوفیه[6] دارای چهار غسل برای تشرف مریدان در نظر گرفته است. این غسل ها شامل: غسل شریعت، غسل طریقت، غسل حقیقت و غسل معرفت است[7]

یکی از اقدامات فرقه صوفیه خاکسار انجام مراسمی است باعنوان شکستن جوز نزد سید اهل حق. انجام این کار برای افراد، گویای تن سپردن به خاکسار و سر سپردن به اهل حق است. در این مراسم رییس فرقه‌ی خاکسار که پیر شهود و پیر دل و پیر دعا خوانده می‌شود، برای انجام این عمل (جوز شکستن) نزد سید خاندان حاضر می‌شود و با بردن هدایایی مثل گوسفند و یامقداری پول و کله قند، در مراسمی جوز را می‌شکند[8]  

  مشهور‌ترین چهره فرقه خاکسار «حاج علی یزدی» مشهور به بهار علیشاه متولد 1260 قمری و متوفای 1355 قمری است. بعد از ایشان، مطهر علیشاه مدعی قطبیت شد و بعد فردی به نام میر طاهر و بعد از میر طاهر فردی به نام میر مصباح ادعای قطبیت کرد.وی در برابر میرطاهر ایستاد و بعد خودش را تثبیت کرد، در زمان میر مصباح، سید محمد مداحی مدعی قطبیت شد ولی سرشناس‌ترین چهره که در مقابل میر مصباح ایستاد، شخصی به نام سید مرتضی ذاکری با لقب میر منور بود که در سال 1373 شمسی بر اثر سرطان فوت کرد.

پراکندگی فرقه صوفیه خاکسار در ایران زیاد نیست ولی صوفیه خاکسار بیشتر در شهرهای تهران،مشهد،شیراز، همدان،لرستان و کرمانشاه حضور دارند. با مراجعه به کتاب ارزش میراث صوفیه[9] و کتاب جستجو در تصوف ایران[10] علاوه بر تایید این موضوع می توان بیشتر با مناطق سکونت صوفیه خاکسار آشنا شد.