درآموزه های حلقه به برخی آیات قرآن استناد می شود وبرداشت های شخصی به
عنوان باطن و کشف رمز از آیات قرآن مطرح شده و نظری را که مطابق میلشان است استنباط
می کنند.آیا این روش صحیح است؟
پاسخ:
در فرقه حلقه ودیگر فرقه ها و جریانات انحرافی که به نام دین وارد می شوند،هنگام
بحث از مفاهیم دینی یا احکام فقهی به منظور رسیدن به نتایج مورد نظر،آگاهانه و از روی
عمد چشم خود را بربرخی منابع مسلم اجتهاد،مانند سیره و سنت رسول الله ص و روایات معصومین
ع می بندند و تنها با استناد به برخی آیات قرآن به اجتهاد مورد نظر خود می پردازند
و نظری را که مطابق میلشان است استنباط می کنند.
در اینجا لازم است در مورد منابع اجتهاد توضیح بدهم:
پیروان معصومین ع با قرار گرفتن در دوران غیبت کبری به دستور معصوم (حضرت
مهدی عج) طریق اجتهاد را در پیش گرفتند وتلاش کردند با استفاده از منابع معتبر شرعی
و یا به تعبیری"ادله اربعه" که بنا بر قول مشهور عبارتند از: کتاب(قرآن)،سنت(قول،فعل،تقریر
معصوم)، اجماع و عقل به احکام خدا دست یابند.
شکی نیست که قرآن به عنوان کلام خدا از اصلی ترین منابع استنباط بوده،ظواهر
آن بر ما حجت است.اما سخن در این است که قرآن عهده دار بیان همه معارف و حقایق الهی
نبوده است و تنها به تبیین اصول و احکام پرداخته است .قرآن مانند سایر متون دینی و
منابع اساسی، با ارائه رهنمود های کلی و بیان چارچوب تفکر اسلامی،وظیفه تشریح و توضیح
آن را به عهده پیامبر ص و اوصیای او گذاشته است.در قرآن تصریح شده است که:
وَ أَنزَلْنَا إِلَيْكَ
الذِّكْرَ لِتُبَيّنِ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيهْمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ(سوره
مبارکه نحل،44)
ما ذکر(قرآن) را به سوی تو فرستادیم تا تو (ای پیامبر) برای مردم آنچه را
به سوی آنها فرستاده شده تبیین کنی.
در همین راستا پیامبر ص بنا بر خبرمتواتری که از طریق شیعه و سنی نقل شده
می فرمایند:
" من دو چیز گرانبها را در میان شما به یادگار می گذارم
و تا زمانی که به آنها تمسک جویید هرگز گمراه نمی شوید:یکی کتاب خدا و دیگری خاندان
و اهل بیت من،این دو از یکدیگر جدا نمی شوند تا زمانی که در کنار حوض(کوثر) بر من وارد
شوند(تفصیل وسایل الشیعه،باب 5،ح9)
امامان معصوم ع نیز در روایات بسیاری بر نقش و جایگاه والای قرآن تاکید
کرده،تا انجا که فرموده اند:
هر حدیثی که با قرآن موافقت ندارد،کلامی بی ارزش بیش نیست(تفصیل وسایل الشیعه
باب 9،ح12).
اما باید توجه داشت قران چنانکه د رکلام پیامبرهم به آن اشاره شده از اهل
بیت جدایی ناپذیر است و نمی توان برای شناخت احکام خدا تنها به ظواهر قرآن اکتفا کرد،بلکه
باید با مراجعه به روایات امامان معصوم ع که مفسران و مبلغان احکام آن می باشند از
ابعاد مختلف حکمی که در قرآن بدان اشاره شده آگاه شد.
امام علی ع در روایتی که از ایشان نقل شده،ارتباط قرآن و اهل بیت را چنین
بیان می کند:
خداوند ما را پاکیزه داشته و از خطا حفظ کرده است.او ما را گواه بر آفریدگان
خویش و حجت خود در زمین ساخته و ما را با قرآن و قرآن را با ما قرار داده است،نه ما
از قرآن جدا می شویم و نه قرآن از ما.(تفصیل وسایل الشیعه،باب 13،ح 4)
د رکتاب وسایل الشیعه بابی با عنوان "باب وجوب رجوع به معصومان در
همه احکام" وجود دارد که در آن به بیش از چهل روایت از پیامبر ص و امامان ع نقل
شده است که همه آنها به نوعی دلالت بر لزوم مراجعه به امامان معصوم ع برای شناخت احکام
خدا می کند. بطور مثال:
از امام باقر ع در تفسیر آیه : " فسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون
اگر خود نمی دانید از اهل ذکر بپرسید" (نحل 43) چنین روایت شده است:
قال رسول الله ص:الذکر انا و الائمه اهل الذکر پیامبر فرمودند در این آیه(نحل
43) ذکر من هستم و ائمه نیز اهل ذکر هستند.
امام باقر ع در روایت دیگری می فرماید: مردم تنها به سه چیز تکلیف شده اند:اول:
شناخت امامان،دوم: تسلیم شدن به ایشان در انچه بر آنها وارد می شود و سوم:رجوع به آنها
در آنچه که در آن اختلاف دارند.(تفصیل الوسایل الشیعه،ص 67،ح 14)
ایشان در روایت دیگر میفرماید:
شرق و غرب جهان را جستجو کنید اما مطمئن باشید به علم صحیح دسترسی نمی یابید
مگر انچه که از طرف ما خاندان پیامبر خارج شده است.(تفصیل وسایل الشیعه،ص 69 ح 22)
حال باید پرسید:با اینهمه سفارش و تاکید،آیا می توان از روایت هایی که در
زمینه های مختلف از امامان معصوم رسیده است بی تفاوت گذشت و تنها به ظواهر قرآن اکتفا
کرد؟
هیچ شیعه معتقدی حاضر نخواهد شد برای خوشایند این و آن نقش مهم و اساسی
روایات معصومین ع را در شناخت احکام خدا نادیده بگیرد و هر کس با اندک مراجعه ای به
مجموعه های روایی شیعه تصدیق خواهد کرد که ورود به عرصه بحث از باید و نبایدهای شرعی
بدون توجه به روایات، امری است غیر ممکن و تنها از عهده کسانی ساخته است که از بیان
حرف های بی اساس ابایی ندارند.
جالب است بدانیم حتی اهل سنت نیز سنت رسول خدا ص را همتا و همراه قرآن در
شناخت احکام دین دخالت می دهند.
حال در فرقه هایی چون حلقه برای
جدایی افراد از سیره و سنت معصومین ع با ایراد شک در احادیث و یا سیر تاریخی انتقال
آموزهای دینی، سعی در زیر سوال بردن این منبع الهی دارند،این در حالی است که در دین
برای محفوظ ماندن آموزه ها از انحرافات و مطالب خلاف واقع،پیش بینی های لازم شده است
و دو علم رجال و درایه الحدیث برای شناخت احادیث صحیح از غیر صحیح و یا ضعیف راهکارهای
خاص و تخصصی طراحی شده است که علما و فقهای اسلامی بر اساس آن، احادیث صحیح از غیر
آن را تشخیص می دهند و بر اساس محکمات حکم می دهند.
با توجه به مطالبی که عرض شد اکتفا به قرآن به تنهایی و یا تفسیر آن بدون
توجه به آیات محکم وروایات صحیح روشی نادرست و گمراه کننده است چنان که در طول تاریخ
این کار موجب گمراهی گروه هایی چون خوارج در زمان حضور معصوم(قرآن ناطق) شد
فاطمه میرزاییان
