تجملات و اشرافی‌گری آفت امروز روضه‌های خانگی بانوان

برای آن‌هایی که از کودکی با اسم امام حسین(ع) بزرگ شده‌اند و امروز در ایام شهادت و سوگواری ائمه(ع) سیاه‌پوش می‌شوند، یادآور روزهایی است که لباس مشکی بر تن می‌کردند و دست مادر را می‌گرفتند و به همراه او به مجلس عزاداری و روضه خوانی می‌رفتند.

خستگی بعد از بازی‌های کودکانه و خوابیدن در آغوش مادری که ذکر مصیبت‌های ائمه چشم‌هایش را بارانی کرده و آرام زیر لب با نام یا حسین و یازینب دم می‌گیرد، می‌توان گفت یکی از خاطرات فراموش نشدنی دوران کودکی در این مجالس است.

* موجی از سادگی در مجالس روضه قدیم

در گذشته‌ای نه چندان دور در شهر قزوین، مجالس و محافل روضه‌خوانی تنها مختص ایام محرم و صفر نبود بلکه در طول سال بنا به مناسبت‌ها و روزهای شهادت ائمه اطهار (ع) در خانه‌ها یا گاهی در حسینیه‌های کوچک خانگی برپا می‌شد.

مجالسی که یکی از اقوام یا همسایگان بانی آن بود و معمولا در خانه‌های ساده و بعضا کوچک که با پارچه نوشته‌های مشکی و پرچم آراسته شده، برگزار می‌شد؛ مهمانان این محافل دوست‌داشتنی شاید تعدادشان به ۴۰ یا ۵۰ نفر می‌رسید به دور از هر گونه تجملات دور هم جمع می‌شدند و به عشق ائمه (ع) سوگواری می‌کردند.

درب‌های مجالس روضه به روی همه باز بود حتی کسانی که دعوت نبودند، فقط کافی بود همسایگان چند کوچه آن طرف‌تر بیرق عزا را بر سر در منزلی می‌دیدند و مهمان محفل روضه‌خوانی می‌شدند.

این مجالس با پذیرایی ساده همراه بود که معمولا با یک استکان چای خوش عطر و طعم که معروف به «چای روضه» بود شروع می‌شد و در ادامه با یک دیس خرما یا حلوا به پایان می‌رسید.

مجلس روضه ابتدا با خواندن سوره‌ای از قرآن و یا زیارت عاشورا به صورت نوبتی شروع می‌شد و با ذکر صلوات گرم می‌گرفت و بعد خانم جلسه‌ای یا همان سخنران که از باسوادترهای محله‌ نسبت به بقیه بود، از راه می‌رسید و بالای مجلس می‌نشست دعا یا قرآن تلاوت می‌شد و شاید هم ایراداتی در تلاوت‌های دیگران را می‌گرفت و ترجمه ساده آیات را می‌گفت و بحثی را برای پایان سخنرانی انتخاب می‌کرد.

سعیمی‌شد موضوع انتخابی ساده و قابل فهم برای همه باشد؛ بهشت و جهنم، قبر و قیامت، نماز و اخلاق و سیره ائمه از جمله مباحثی بود که از روی آیات و روایات تشریح می‌شد و روضه و نوحه‌خوانی هم آخرین بخش برنامه بود که گاهی یکی از پیرغلامان عهده‌دار این وظیفه می‌شد که می‌آمد و انتهای مجلس می‌نشست و نوحه‌خوانی می‌کرد.

* روضه و روضه‌خوانی خانگی قدمتی دیرینه در تاریخ ایران دارد

این مجالس از دوران گذشته یعنی در زمان خود معصومین(ع) وجود داشته و تا امروز هم با وجود تغییراتی ادامه پیدا کرده اما هرگز به فراموشی نرفته است؛ طبق متون تاریخی و مستندات موجود قدمت مجالس روضه و روضه‌خوانی در ایران به دوران صفویه و قاجار بر می‌گردد.

قزوین به عنوان یک استان مذهبی مطرح و در معنویت و خاستگاه انسان‌های فرهیخته و مذهبی به دارالمومنین معروف است، در روضه‌خوانی، تعزیه و مراسم‌های مخصوص عزاداری ایام محرم و صفر آوازه‌ای دیرینه دارد.

اگر پای صحبت‌های پدربزرگ و مادربزرگ‌ها بنشینیم از شکوه و رونق این مجالس در گذشته خواهند گفت که در عین سادگی بسیار تاثیرگذار بوده‌اند؛ مادربزرگ‌ها از مجالس روضه‌های زنانه می‌گویند که هفتگی یا ماهانه در طول سال برگزار می‌شدند و در ایام محرم و صفر هم با رونق بیشتری همراه بودند.

این مجالس با همه فراز و نشیبی که داشته‌اند همچنان پابرجا مانده‌ و با وجود اینکه می‌توان گفت نقش مهمی در زنده نگهداشتن یاد و راه ائمه اطهار (ع) و ترویج فرهنگ عاشورایی در جامعه ایران اسلامی دارند اما امروزه شاهد برخی تغییرات و شاید نوعی آسیب و انحراف از هدف اصلی این مراسم‌ها هستیم.

* جای خالی نسل جوان در روضه‌های زنانه

طبیعتا در گذشته با وجود سطح سواد پایین افراد، ذکر چند روایت همیشگی که سینه به سینه نقل شده بود وجه تمایز خانم سخنران از سایرین به شمار می‌رفت بنابراین این مجالس از ادبیات ساده متناسب با جامعه آن زمان برخوردار بود.

از آنجایی که مجلس روضه زنانه از دل مردم بیرون آمده است، مطالبی که در آن گفته می‌شد سطحی و گاها پیش پا افتاده بود و اغلب سخنران مطالبی را که برای عموم مردم جذابیت داشت عنوان می‌کرد اما نکته اصلی اینجاست که آیا این مجالس پاسخگوی نیاز جامعه امروز است؟ آیا نظارتی بر آن‌ها وجود دارد؟ و مسئله اصلی اینکه چرا دختران و جوانان تمایلی به حضور در این برنامه‌ها ندارند؟

* ارتقاء سطح آگاهی و پویای لازمه محافل روضه‌خوانی خانگی زنان است

شاید بتوان گفت پابرجا بودن همان ادبیات ساده و ضعیف موجب شده تا دیگر نسل جوان امروز که هر لحظه با کشف دنیای جدیدی در حوزه‌های مختلف مواجه می‎‌شود تمایلی برای شرکت در این برنامه‌ها را نداشته باشد و همچنان شاهد هستیم که بیشتر خانم‌های مسن جمعیت مجالس روضه زنانه را تشکیل می‌دهند.

در حالی که این محافل می‌تواند با ارتقاء سطح علمی و پویایی و تحرک متناسب با نیازهای جامعه مرکزی برای تربیت نسل مذهبی و ترویج فرهنگ عفاف و حجاب و سبک زندگی اسلامی در میان جامعه زنان باشد بنابراین بحث آموزش افراد متخصص و هدف‌مند کردن این مجالس از اهمیت بسزایی برخوردار است.

* عرفان‌های نوظهور راهی برای به جیب زدن پول بیشتر

همانگونه که گفته شد روضه‌های زنانه به عنوان یک بضاعت فرهنگی و مذهبی از فرصت‌ها و تهدیدهایی برخوردار است؛ فرصت‌هایی که می‌تواند جامعه اسلامی را به سوی تکامل و پویایی ببرد و تهدیدهایی که به واسطه خرافه‌پرستی و گاها ترویج ادیان نوظهور توسط افراد سودجود در این مجالس ممکن است به انحراف از اسلام ناب دامن بزند.

در برخی از این مجالس دیده می‌شود که افرادی برای به جیب زدن پول بیشتر و یا محبوبیت بین خانم‌ها مسائلی همچون سحر و جادو و خرافه را وارد مباحث دینی می‌کنند که هیچ سندیتی ندارد و به دلیل نبود نظارت خاص بر مطالب ارائه شده در این محافل متاسفانه عده‌ زیادی جذب این افراد می‌شوند.

علاوه‌بر اینکه این انحرافات منشای برای رواج ادیان و عرفان‌های نوظهور در جامعه می‌شود بلکه آسیب‌های جانی، مالی و اجتماعی عدیده‌ای را به دنبال دارد که هزاران پرونده قضایی را تشکیل می‌دهد.

* تجملات و اشرافی‌گری آفت امروز مجالس روضه زنانه

امروز دیگر کمتر می‌شود مجلس روضه زنانه‌ای را پیدا کرد که همان سادگی و بی‌ریایی خود را حفظ کرده باشد چرا که قصه همیشگی چشم و هم چشمی خانم‌ها در همه امور به این برنامه‌ها هم رسوخ کرده و موجب شده تا همه چیز رنگ و بوی تجملات را به خود بگیرد.

از سفره‌های رنگارنگ و غذا و دسرهای پر رنگ و لعاب گرفته تا تزینات مخصوص منزل که باید متناسب با مد روز باشد؛از این‌ها که بگذریم لباس‌های پر زرق و برق خانم‌هاست که در مجلس خود نمایی می‌کند به طوری که اغلب پیش از آغاز ایام محرم و صفر ویترین مغازه‌ها با تبلیغ (لباس مجلسی مخصوص محرم رسید) به استقبال مشتریان خود می‌روند.

و این تمام ماجرا نیست چراکه این تجملات و لباس‌های آنچنانی با آرایش و مدل موی مخصوص همراه است و اگر به سراغ چند آرایشگاه زنانه بروید از قیمت‌های استثنائی و مشتریان ویژه این روزهای خود برای شما خواهند گفت، انتخاب گران قیمت‌ترین مداح و روضه‌خوان هم طرف دیگر قضیه قرار دارد.

همه این موارد دست به دست هم می‌دهند تا هدف اصلی و بعد معنوی این مجالس زیر کوهی از اشرافی‌گری و تجملات زودگذر غرق شود تا جایی که دیگر این محافل به میدانی برای خودنمایی و رقابت بر سر داشته‌ها و نداشته‌ها تبدیل می‌شود.

* نقش زنان در تربیت و پرورش نسل آینده سرنوشت ساز است

با توجه به اینکه نقش زنان در تربیت و پرورش نسل آینده بسیار مهم و سرنوشت ساز است بنابراین نباید به راحتی از کنار آفت‌های که امروز متوجه محافل و مجالس بانوان این مرز و بوم می‌شود گذشت که اگر اینگونه باشد نه تنها انحراف از دین بلکه دین زدگی در نسل جوان را در پی خواهد داشت و از طرفی روزنه‌ای برای نفوذ دشمن در نهاد خانواده و آثار مخرب بر جامعه زنان خواهد بود.

* حوزه های علمیه خواهران نقش بسزایی در ترویج فرهنگ دینی و اسلامی دارند

بنابراین نباید گذاشت مجالس روضه که در فرهنگ و تمدن ما ریشه دارد کارکردهای خود را از دست دهد و پیش از آنکه دیر شود باید به دنبال راه چاره بود و اینجاست که نقش جامعه دانشگاهی، حوزه علمیه و قشر فرهیخته بسیار پررنگ می‌شود تا با آگاهی بخشی و آموزش و بصیرت افزایی به تکلیف خود که همان بالا بردن سطح فکری و شعور دینی و مذهبی جامعه است عمل کنند.

به هر صورت باید توجه داشت که مجالس اهل بیت با هر شکل و هیئتی باید با دقیق ترین نکات برگزار شود و پیش از همه چیز محلی باشد برای انتقال مفاهیم بلند معارف دینی و یاد خدا.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی شاخص نیوز،