عرفان از غایت الهی تا غایات اومانیستی و دهری

به گزارش فرقه نیوز

چکیده:  

عرفان در مفهوم حقیقی آن، بدان جهت که از سنخ سلوک و پیمودن است، غایت­مند بوده و نیل به هدفی متعالی را مدّ نظر دارد. در اندیشۀ عرفان­ های توحیدباور و خدامحور، انسان حلقه فرجامین زنجیرۀ هستی نیست، بلکه این زنجیره پس از او سیر تکاملی دارد و در اوج کمال به ذات باری­تعالی ختم می­ شود. براین پایه، عرفان­های مبتنی‌بر ادیان یک فصل مشترک غایی دارند که عبارت از رهایی از بند وابستگی­ های مادی، شناخت خدا و وصول به حقیقت است. اما در سازمان اندیشه و سلوک عرفان‌های کهن بشری که مبنای توحیدی ندارند، غایت نیز الهی ـ توحیدی نیست و طریق سلوک به خدا منتهی نمی­ شود؛ افزون بر این، جنبۀ باطن ­گرایانه و و تلاش برای رهایی از قید مادیات، آن­گونه که در عرفان­ هایی کهن بشری وجود دارد، در تعالیم و سلوک آن‌ها دیده نمی­ شود. عرفان­ های جدید به جهت اتکا بر عقلانیت سکولار و سازماندهی براساس مقتضیات دنیای مدرنِ مادی­گرا، حرکت به سمت تعالی معنوی و کمال حقیقی را مد نظر قرار نمی­ دهند. بلکه، اگر حرکتی هم باشد از سنخ حرکت دوری و چرخشی است که در عمل به درجا زدن منجر می­ شود. برخی نیز کاملا ایستا  بوده و غایت­ ویژه ­ای ندارند.

کلیدواژگان: عرفان، غایت، خدامحور، معنویت های جدید، اومانیستی

نویسندگان:

محمدرضا عابدی ، محمد خاکپور

پژوهشنامه عرفان - سال هشتم، شماره 15، پاییز و زمستان 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید. pdf