کليه حقوق اين سايت متعلق به وبسايت خبري-تحليلي فرقه نیوز مي باشد و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
پیشینه:به گزارش فرقه نیوز؛ در سال ۱۹۹۹ گروهی به نام جماعت توحید و جهاد به رهبری ابومصعب زرقاوی تاسیس شد که نخستین هسته های گروه داعش کنونی را تشکیل داد. زرقاوی تبعه ای اردنی بود که در ابتدا با تشکیل این گروه سرنگونی رژیم پادشاهی این کشور را دنبال می کرد. در این زمان وی به رغم ارتباط با القاعده افغانستان، عضو آن نبود و بر خلاف رهبران آن به جای مبارزه با دشمنان دور (غرب)، راهبرد خود را بر مبنای مقابله با دشمنان نزدیک یعنی حکام جهان اسلام تدوین کرده بود.
با این حال به رغم این اختلاف در راهبرد، پس از سقوط صدام و اشغال عراق در سال ۲۰۰۳، زرقاوی فرصت را برای پیگیری اهداف خود مساعد دید و با پیوستن به القاعده، شاخه عراق این گروه را تاسیس کرد. در این زمان نارضایتی عمومی از اشغال عراق توسط آمریکا، این امکان را در اختیار القاعده عراق قرار داد تا با عضوگیری گسترده نام خود را به عنوان یک سازمان جهادی جهانی مطرح کند. بدین ترتیب در بازه زمانی ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ القاعده عراق تلاش می کرد از طریق سیاست های فرقه گرایانه و تحریک اهل تسنن علیه شیعیان، خود را به عنوان بازیگری قدرتمند در صحنه سیاسی عراق معرفی کند. در این دوران گروه منسوب به زرقاوی عملیات های انفجاری بسیاری را علیه شیعیان و نیروهای غربی انجام داد و به این ترتیب موفق شد حامیانی را از میان اهل تسنن و بقایای حزب بعث که پس از سقوط صدام از ساختار قدرت پاکسازی شده بودند جذب کند.
زرقاوی در سال ۲۰۰۶ در یکی از حملات هوایی نیروهای آمریکایی هدف قرار گرفت و با مرگ وی ابوحمزه المهاجر برای مدت کوتاهی رهبری گروه موسوم به القاعده عراق را بر عهده گرفت. با این حال در پایان سال ۲۰۰۶ شورای موسوم به مجاهدین ابوعمر البغدادی را به عنوان رهبر جدید گروه تعیین کرد و بدین ترتیب دور جدیدی از فعالیت های این گروه آغاز شد. در این دوره القاعده عراق، بدون هماهنگی و کسب اجازه از رهبر القاعده مرکزی، پس از ائتلاف با چند گروه شورشی دیگر عراق، موجودیت "دولت اسلامی عراق” را رسماً اعلام و تمامی مسلمانان این مناطق را به تبعیت از خود فراخواند. در این برهه هرچند شاهد گسترش و تشدید عملیات های این گروه هستیم، اما در کل این دولت خودخوانده تا پیش از خروج آمریکایی ها از عراق نتوانست در شکل واقعی یک دولت دارای سرزمین ظاهر شود.
در سال ۲۰۱۰ پس از آنکه ابوعمر البغدادی در یکی از حملات هوایی آمریکا کشته شد، ابوبکرالبغدادی جانشین وی شد. در این دوره به ویژه پس از خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۱، فعالیت های این گروه دگرگون شد و خلاء قدرت بهترین فرصت را برای تجدید و تشدید فعالیت های ترویست ها در اختیار آنها قرار داد. شعله ور شدن جنگ داخلی و بحران سوریه نیز عامل دیگری بود که فضای مناسبی را برای گسترش داعش به سوریه و پیدایش مفهوم جدیدی به نام "دولت اسلامی عراق و شام” فراهم کرد.
در اواخر سال ۲۰۱۱، گروه القاعده با استفاده از فضای ناآرام سوریه، با تاسیس گروهی موسوم به جبهه النصره، فعالیت رسمی خود را در سوریه اعلام کرد و با حمایت آشکار و پنهان برخی کشورهای منطقه ای، به سرعت به یکی از کنشگران اصلی بحران سوریه بدل شد. در سال ۲۰۱۳ پس از بیعت ابومحمد الجولانی رهبر جبهه النصره با ابوبکر الغدادی، این دو گروه رسماً با یکدیگر ادغام و موجودیت "دولت اسلامی عراق و شام” رسماً اعلام شد. پس از این اقدام داعش با تقویت امکانات و توانمندی های خود، به سرعت بخش های وسیعی از عراق و سوریه را تصرف کرد و به عنوان پدیده ای فراملیتی، دامنه نفوذ خود را در مناطق تحت تصرف خود تثبیت کرد.
به طور کلی مراحل سیر تکامل داعش را می توان در پنج دوره بررسی کرد:
مرحله اول (۱۹۹۹-۲۰۰۳): در این دوره نخستین هسته های داعش توسط ابومصعب زرقاوی و با هدف سرنگونی رژیم پادشاهی اردن تشکیل شد.
مرحله دوم(۲۰۰۳-۲۰۰۶): ابومصعب زرقاوی با هدف مقابله با اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی و همچنین مقابله با تقویت شیعیان در عراق، گروه "القاعده در بین النهرین” را به عنوان شاخه عراق القاعده تاسیس کرد.
مرحله سوم(۲۰۰۶-۲۰۱۱): پس از مرگ زرقاوی در حمله هوایی نیروهای آمریکایی، ابوعمر البغدادی به عنوان رهبر جدید گروه، با هدف ایجاد شبکه ای چریکی برای مقابله با اشغال عراق توسط نیروهای آمریکایی و همچنین تقویت شیعیان در کشور، با چند گروه شورشی دیگر ائتلاف و موجودیت "دولت اسلامی عراق” را رسماً اعلام کرد.
مرحله چهارم(۲۰۱۱-۲۰۱۴): این دوره را شاید بتوان اوج فعالیت های داعش قلمداد کرد. با مرگ ابوعمر البغدادی در سال ۲۰۱۰ و همچنین خروج نیروهای آمریکایی از عراق در سال ۲۰۱۱، ابوبکر البغدادی به عنوان رهبر جدید، دور جدیدی از حیات سیاسی گروه را آغاز کرد. در این دوره با استفاده از التهاب ناشی از بیداری اسلامی و همچنین ناآرامی های موجود در سوریه، گروه جبهه النصره به عنوان شاخه القاعده در سوریه اعلام موجودیت کرد و نهایتاً با ادغام "دولت اسلامی عراق” و النصره، "دولت اسلامی عراق و شام” (داعش) متولد شد. در دوره ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ داعش با استفاده از خلاء قدرت در عراق و سوریه، بخش های وسیعی از این کشورها را تصرف کرده و با تثبیت نفوذ خود در این مناطق، موفق شد بسیاری از گروه های تروریستی کشورهای مختلف را با خود همسو کند. بدین ترتیب با توسعه و پیشروی سریع داعش در این دوره، این گروه به مخوف ترین تهدید امنیتی جهان بدل شد.
مرحله پنجم (۲۰۱۴ تا امروز): این دوره را می توان دوران مهار و ممانعت از پیشروی داعش در مناطق جدید معرفی کرد. در این دوره با پررنگ شدن تهدیدهای تروریستی در مناطق مختلف جهان، ائتلافی متشکل از کشورهای غربی و عربی به رهبری آمریکا تشکیل شد. البته در مورد ماهیت و اثربخشی این ائتلاف ابهامات بسیاری مطرح است، اما نهایتاً در دوران فعالیت این ائتلاف، روند تهاجمی داعش به نوعی مهار شده است. حتی از اکتبر ۲۰۱۵ با ورود مستقیم روسیه، شاهد تغییر تدریجی معادلات به نفع جبهه مقاومت هستیم./اندیشکده روابط بین الملل