مرد اول در مبارزه با بابی‌ها که بود؟

سید علی اکبر فال اسیری مجتهد بزرگ فارس در عصر ناصری و داماد میرزای شیرازی در سال ۱۲۵۶ ق در قصبه «اسیر» فارس واقع در گرمسیر متولد شد.

پس از اتمام تحصیلات در عتبات، به شیراز آمد و در محله اسحاق بگ ساکن شد. او در میان علما از برجستگی ، بین عموم مردم از احترام بسیار و در برابر رژیم استبدادی عصر خود و استعمار خارجی، از شخصیت مبارزی برخوردار بود و با توجه به استبداد و فساد داخلی از یک سو و نفوذ پردامنه استعمار از سوی دیگر، مبارزات ایشان از گستردگی و اهمیت بسیار برخوردار است.

بی عدالتی‌های حکام محلی، مبادرت ورزیدن آنان به احتکار ارزاق، اغماض دولتمردان در قبال مفاسد اجتماعی، اهمیت فارس ـ به جهت نزدیکی به سواحل جنوب و هندوستان و اهمیت نقش آن ایالت در نهضت تنباکو ـ ، تظلم‌های متعدد ضعفا نزد فال اسیری و دیگر عوامل، این مرد روحانی را به جبهه گیری شجاعانه در برابر دولت وا می‌داشت.

مبارزات سیاسی فال اسیری ابعاد گوناگون داشته و بر حسب اهمیت متفاوت است. زمانی حرکت آفرینی نهضت تنباکو را برعهده داشت.

در سال ۱۳۰۴ ق، فال اسیری در پی بروز شورش مردمی بر اثر گرانی مصنوعی مواد غذایی توسط صاحب‌دیوان در فارس به اصفهان تبعید شد.

در مدت اقامت خویش در اصفهان به تدریس علوم و ترویج احکام اشتغال داشته است. سرانجام به شیراز بازگشت می‌کند. او که از علمای برجستة خطة فارس بود، به دلیل مبارزه با استبداد و استعمار از یک سو و نقش برتر فارس در اجرای قرارداد رژی از سوی دیگر، ناچار به نهضت شد.

دولتمردان خائن و استعمارگر بیگانه، فارس را برای اجرای قرارداد ننگین، از لحاظ جغرافیایی در اولویت قرار داده بودند و خوشبختانه نهضت نیز از فارس آغاز شد.

فال اسیری به سبب اعتراض و بسیج مردم علیه قرارداد تنباکو به دستور ناصرالدین شاه تبعید شد. شاه از دخالت فال اسیری در سیاست خشنود نبود، به همین دلیل دستور تبعیدش را، به زعم خویش با خواری و خفت، صادر کرد لکن فرمانفرمای فارس از قدرت و نفوذ فال اسیری بیم داشت و از آشفتگی اوضاع و حتی نسبت به جان خویش نگران بود.

فال اسیری، نه تنها به تهران تبعید نشد، بلکه سهم عمده ای از شهرت خویش در نهضت تنباکو را به ماجرای تبعید به عتبات، دیدار با سیدجمال‌الدین در بصره و ترغیب میرزای شیرازی در صدور فتوای تحریم، مدیون است.

بلافاصله پس از دستگیری فال اسیری، شاه از تبعید او پشیمان شد و احتمالاً دریافت که مرتکب خطا شده است و دستور بازگرداندن او را صادر کرد. به دنبال تبعید فال اسیری، شهر شیراز دچار آشوب شد. حکومت، که از تبعید فال اسیری، در برقراری آرامش طرفی نبست، تصمیم به خشونت نسبت به اهالی شهر گرفت. تبعید فال اسیری از عوامل تشدید مبارزه و شکست رژی بود.

سید علی اکبر فال اسیری داماد میرزای شیرازی بود و در صدور فتوای تحریم تنباکو از حامیان ایشان به شمار می‌رفت: «الیوم استعمال تنباکوی بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان (ع) است». در سال ۱۳۱۰ ق. دولت او را خواست و او از بین النهرین به ایران مراجعت کرد و با احترام زیاد وارد شیراز شد اقدامات و نفوذش بیش از پیش شد و سید در تمام امور دخالت می‌کرد.

پس از بازگشت فال اسیری از تبعید بین النهرین، انتقاد از حکومت را، به طور جدی، از سر گرفت. او با بابیها مبارزات سختی داشت. فال اسیری سه اولاد پسر داشت و در سال ۱۳۱۹ ق. دار فانی را وداع گفت.