عرفان امام(ره) تلازم میان شریعت، طریقت و حقیقت بود

به گزارش فرقه نیوز، حجت الاسلام محمد بهشتی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در نشست بررسی تأثیر اندیشه‌های عرفانی امام خمینی(ره) در ساحت‌های تربیت که در سالن نشست‌های علمی این پژوهشگاه برگزار شد اظهار داشت: با توجه به جامعیت امام خمینی(ره) در عرصه‌های مختلف عرفان،‌ فلسفه، اخلاق، سیاست و دیگر ابعاد، باید بررسی کنیم که چه مؤلفه‌هایی در شکل گیری شخصیت جامع ایشان، نقش داشته است؟

در تاریخ دو رویکرد عرفانی با پیروان خاص وجود داشته است

وی نخست به دو رویکرد عرفانی اشاره کرد و گفت: رویکرد عرفانی از قرن دوم تا نهم که امام(ره) به آنها انتقاد دارند و مسؤولیت گریزی، انزوا طلبی، ظواهر طلبی، گوشه نشینی، بلند پروازی و افشای اسرار عالم آنها را رد می‌کنند.

حجت الاسلام بهشتی با اشاره به رویکرد عرفانی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: از قرن دهم به بعد، افرادی در عرفان نظری و عملی متخصص و اهل سیر و سلوک بودند و در عین کسب مقامات عرفانی، فقیه نیز بودند.

ویژگی اصلی مکتب عرفانی امام خمینی تلازم عرفان با فقه است

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز داشت: عرفان و فقه در شخصیت امام خمینی(ره) نقش ویژه‌ای داشته‌اند و مکتب عرفانی امام(ره) از محورهای اساسی و خاصی برخوردار بوده است.

وی یادآور شد: عارفانی که با رویکرد دوم از قرن دهم به بعد همچون شیخ بهائی، میرفندرسکی، میرداماد، ملاصدرا، علامه محمدتقی جعفری، میرزا محمد قمشه‌ای، حکیم سبزوازی، ملا حسین قلی همدانی، علامه طباطبائی، آیت الله بهجت و امام خمینی(ره) ظهور پیدا کردند اغلب عارف فقیه بودند و از جاده اعتدال خارج نشده و در آداب سلوکی با آداب فقهی هماهنگ بودند.

شاخصه‌‌های عرفان امام خمینی

حجت الاسلام بهشتی به شاخصه‌‌های عرفان امام خمینی(ره) اشاره و تأکید کرد: عرفان امام(ره) تلازم میان شریعت، طریقت و حقیقت بود که دستیابی به آن جز با عمل به شریعت امکان‌پذیر نیست؛ عرفانی که تسلیم محض آموزه‌های دینی است و تا آخرین لحظه با شریعت همراه است.

وی گفت: عرفان امام خمینی(ره) همراهی کاملی با عقلانیت دارد و عقل را به عنوان حجت باطنی و پیامبر درونی در متن زندگی قرار می‌دهد؛ عرفانی که با سیر، سلوک و ریاضتی که دارد از پذیرفتن مسؤولیت فراری نیست و رهبانیت، انزوا و گوشه نشینی ندارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تمسک به ولایت و انسان کامل را از شرایط عرفان امام خمینی(ره) خواند و تصریح کرد: در این دیدگاه، کسی بدون تمسک به انسان کامل در سیر و سلوک به مقامی نمی‌رسد.

وی به تلازم اخلاق با عرفان اشاره کرد و گفت: در عرفان امام(ره) دوری از رذایل، کسب فضائل، کشف شهود؛ عرفان اشک، راز و نیاز، ابتهال و از طرف دیگر عرفان جهاد، هجرت، ایثار، خروش و حماسه در کنار هم هستند که در کتاب مصباح الولایه ایشان نیز آمده است.

محورهای اساسی اندیشه امام خمینی

حجت الاسلام بهشتی در ادامه با اشاره به محورهای اساسی اندیشه امام خمینی(ره) ابراز داشت: توحید محوری و توجه به خدا، محبت و ولایت اهل بیت(ع)، معرفة النفس، ریاضت، اسفار اربعه که به آن اعتقاد داشتند؛ تهذیب، عبادت که مغز عرفان، عبادت و مغز عبادت را نماز می‌دانستند؛ کشف و شهود و دلدادگی به عرفان و حدیث که در همه عرصه‌های زندگی امام(ره) برجسته است.

وی توحید را از اصول معارف خواند و گفت: طبق بیان امام خمینی(ره) اکثر فروع ایمان، معارف الهی، اوصاف کمالیه و صفات قلبی از آن منشعب می‌شود که در شرح حدیث عقل و جهل آمده  است.

استاد حوزه و دانشگاه تأکید کرد: امام خمینی(ره) از میان مراتب توحید بر توحید افعالی بیشتر تأکید داشتند یعنی همه افعال را به خداوند نسبت دهیم و خداوند را فعال ما یشاء بدانیم که اگر بتوانیم توحید را در آموزش و پرورش دخیل کنیم بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

وی به تبیین معنای ولایت پرداخت و گفت:‌ ولایت یعنی پیوند، تلاقی و تواصل میان عبد و مولا و این که ولی خدا، فانی در معبود شود که این مقام قرب به حق تعالی است.

حجت الاسلام بهشتی بیان داشت: نخستین مرحله ولایت، عبادت حبی است که خداوند را از روی محبت عبادت می‌کند چنان که ولایت در چهار عرصه تکوین، تدبیر، هدایت و تربیت ورود پیدا می‌کند که استجابت دعا، احیا و ممات و کرامات دیگر از تکوین است و تدبیر امور و هدایت و دستگیری، هدایت و به مقصد رساندن افراد از شئونات ولایت است.

 هماهنگی ظاهر و باطن از لوازم ولایت است

وی هماهنگی ظاهر و باطن را از لوازم ولایت خواند و تأکید کرد: هماهنگی ظاهر و باطن، آشکار و نهان، صادق و مصدوق و اظهار فضل نکردن برای مردم از لوازم ولایت است زیرا قلب بندگان خدا، حرم الهی است و باید همه مردم را به خداوند دعوت کرد که خداوند از جایی که بر قلب بندگانش احاطه دارد محبت برخی را در دلها قرار می‌دهد.

حجت الاسلام محمد بهشتی در پایان افزود: بنده می‌تواند به جایی برسد که خدا، گوش و چشم وی باشد و در نهایت به فیض محبت و ولایت ائمه اطهار(ع) برسد که بدون ولایت ایشان به جایی نخواهد رسید. / رسا