جریان باستان‌گراها از طرح کنندگان ابن ادعا هستند که بیشتر آنان بر خلاف گفته‌ها و نوشته‌هایشان نه ارادتی به زرتشت دارند و نه ایران باستان. دین و گذشته باستانی ایران ابزاری برای پیشبرد اهداف آنان است. به همین خاطر دیدگاهی گزینشی دارند و از تاریخ ایران باستان تنها دست بر روی چیزهایی می‌گذارند که با اهداف آنان هماهنگی دارد.
به گزارش پایگاه
خبری تحلیلی فرقه نیوز، با وجود اینکه هیچ منبعی مبنی بر تولد زرتشت در روز ششم
فروردین وجود ندارد اما این روز را در تقویم کشور به این نام، ثبت کرده‌اند. به همین
بهانه با حجت الاسلام غلامرضا نوادری دبیر علمی گروه باستان گرایی حوزه علمیه قم
در این باره گفتگویی داشتیم که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
سوال: آیا زرتشت پیامبر مجوس یا پیامبر الهی بوده است؟
پاسخ: وقتی به
گفته هنینگ در تمام جزئیات زندگی زرتشت و حتی وجود تاریخی او اختلاف است چگونه می‌توان
از پیامبری زرتشت سخن گفت. ما هیچ اطلاع دقیق و حتی نیمه دقیق از زندگی و افکار
این شخصیت نداریم. به همین خاطر در طول تاریخ داوری‌های ضد ونقیضی درباره این
شخصیت شده است. یکی او را تا پیامبری بالا برده و دیگری از او سیاستمداری شیاد
ساخته است. یکی گمان دارد او عارفی بالله بوده است و دیگری خیال می‌کند شمنی
جادوگر. یکی او را پیام‌آور توحید می‌داند و دیگری او را ثنوی یا دوگانه باور. و
جالب این است که همه این نظرات برگرفته از سرودهایی است که به زرتشت منسوب است. در
منابع اسلامی نیز چنین است. بسیاری از مسلمانان شیعه و سنی او را پیامبر نمی‌دانند
و در مقابل گروهی نیز هستند که او را پیامبر می‌دانند. شیخ مفید، شیخ طوسی، سید
مرتضی، علامه مجلسی و جمعی دیگر از میان شیعه و بسیاری از اهل سنت همانند جصاص،
ماوردی، سرخسی و فخررازی زرتشت را پیامبر ندانسته‌اند. این اختلافات تا بدانجاست
که حتی برخی از زرتشتیان معاصر نیز پیامبری زرتشت را قبول ندارند و بسیاری از آنان
از اساس معجزه، وحی و مانند آن را نمی‌پذیرند.
سوال: زرتشت در چه زمان و موقعیت جغرافیایی زندگی می‌کرده است؟
پاسخ: از جمله
اختلافات بسیار تاثیرگذار در شناخت اندیشه‌های زرتشت شناخت زمان و مکان اوست. تا
زمان و مکان زرتشت به درستی روشن نشود سخن گفتن از آراء و اندیشه‌های زرتشت کاری
عبث و بیهود است. هر چند بعید است با مدارک موجود حتی بتوان زمان و مکانی احتمالی
نیز برای او پیدا کرد. روایات درباره زمان زندگی زرتشت آنقدر متفاوت است که حداقل
شش هزار سال اختلاف میان کمترین و بیشترین زمان احتمالی اختلاف وجود دارد.
درباره محل پیدایش
زرتشت نیز ده‌ها نظریه وجود دارد. آذربایجان، ری، خورازم، سغد، مرو،
هرات، بلخ و سیستان هر کدام به دلایلی سرزمین زرتشت معرفی شده است. اما هیچکدام
هیچ ترجیحی بر دیگری ندارد. اوستاپژوهان معاصر نیز بر این باورند که زردشت در
منطقه‌ای در شرق یا شمال شرق ایران کنونی بوده است. اما کجا؟ معلوم نیست و هر کس
نظری دارد.
سوال: آیا ۶ فروردین تولد زرتشت است؟
پاسخ: وقتی در
وجود تاریخی زرتشت اختلاف است و هیچ تاریخ دقیقی برای زمان زندگی او وجود ندارد
سخن گفتن از روز تولد زرتشت بیشتر به طنز می‌ماند. تا آنجا که می‌دانیم این تاریخ
در هیچ منبع زرتشتی جز در کتاب جعلی وجرکرد دینی وجود ندارد. جالب اینکه در میان
منابع زردشتی متنی پهلوی به نام «ماه فروردین و روز خرداد» وجود دارد که به بسیاری
از اتفاقات مهم تاریخی دین زرتشت پرداخته است اما دراینباره ساکت است.
سوال: چه جریانی به دنبال برند کردن این تاریخ به عنوان تولد
زرتشت است و چه اهدافی دارند؟
پاسخ: چند گروه با
اهداف متفاوت به دنبال برجسته‌سازی این روز هستند که نمی‌توان درباره همه آنان سخن
گفت. اولین گروه خود زرتشتیان هستند که دوست دارند نام پیامبرشان در تقویم ثبت شود
که چنین هم شده است و روز ششم فروردین به نام «روز تولد زردشت پیامبر» ثبت شده
است. با این حال حقیقت این است که این روز در تقویم چیزی بیش از روز بزرگداشت نیست
و از لحاظ تاریخی هیچ مستندی ندارد و تاکید بر این عنوان چیزی جز تاریخ‌سازی نیست.
جریان دیگر باستان‌گراها
هستند که بیشتر آنان بر خلاف گفته‌ها و نوشته‌هایشان نه ارادتی به زرتشت دارند و
نه ایران باستان. دین و گذشته باستانی ایران ابزاری برای پیشبرد اهداف آنان است.
به همین خاطر دیدگاهی گزینشی دارند و از تاریخ ایران باستان تنها دست بر روی
چیزهایی می‌گذارند که با اهداف آنان هماهنگی دارد.
جریان دیگر پاره‌ای
مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی ایران است که با وجود تفاوت مکاتب فکری و سیاسی اما مخالفت
خود را از هر راهی که گمان کند در تعارض با منافع حکومت است ابراز می‌کند.
البته وقتی در
کتابهای درسی زرتشت با قاطعیت به عنوان پیامبری الهی معرفی شده است برای بسیاری از
نسل جدید که هیچ خبری از این قیل و قالها ندارد بزرگداشت این روز چیزی عجیبی
نیست.
سوال: در پایان اگر نکته‌ی مهم و قابل اشاره‌ای است بفرمایید.
پاسخ: روز تولد
زرتشت چیزی جز یک بزرگداشت نیست و هیچ پشتوانه تاریخی ندارد. با وجود ثبت این روز
در تقویم جمهوری اسلامی ایران اما هیچ گاه این عنوان راه را برای ارائه نظرات
درباره آراء و اندیشه‌های زرتشت نمی‌بندد.
پایان/
